آشنایی با پلان آزاد در معماری

پلان آزاد اصطلاحی برای طراحی دکوراسیون داخلی است. در این نوع طراحی فضاها به صورت باز و بزرگ و بدون محدودیت طراحی می‌شود. پلان آزاد در معماری پلانی بدون وجود دیوارهای باربر است؛ در نتیجه فضاها به صورت باز و گسترده طراحی می‌شود و به جای استفاده از جرزهای سنگین از ستون برای نگهداری سازه استفاده می‌شود. در ساختمان‌هایی که با پلان باز طراحی می‌شود؛ سیستم ستون و اسکلت استفاده می‌شود و دیوار و کف‌ها غیر باربر هستند. در این نوع طراحی معمار آزادی طراحی نما و داخل را، بدون وجود محدودیت دارد.

پلان آزاد در محیط‌های اداری
پلان آزاد برای اولین بار در سال ۱۹۵۰ میلادی در محیط‌ های اداری بکار گرفته شد. در این ایده محیط کاری از اتاق‌های بسته و با محدودیت به محیط‌های باز و بدون محدودیت تبدیل شد.
البته این ایده مخالفان بسیاری داشت اما بکارگیری آن و تجربه فضای بدون مرزبندی و محدودیت، سبب درک مزایای این نوع طراحی شد. طراحی با پلان آزاد سبب شد تا تجربه کار کردن افراد با یکدیگر و یادگیری ناخودآگاه در اثر کار کردن با افراد با تجربه ایجاد شود.

پلان آزاد پیشنهاد کدام معمار بود ؟
لوکوربوزیه معمار مشهور سوئیسی یکی از اولین پیشگامان معماری مدرن و سبک بین المللی است. وی دارای پنج اصل معماری است که یکی از آن ها پلان آزاد می‌باشد. او پیشنهاد داد دیگر از جرزهای سنگین و دیوارهای باربر استفاده نشود و ستون‌ها نقش موثر در شکل‌گیری سازه را بر عهده داشته باشند. وی معتقد بود که در طراحی فرم و ساختار پلان آزاد، ‌میتوان از بتن مسلح استفاده کرد. پلان آزاد نقش مهمی در دوران معماری مدرن داشت و سیستمی که لوکربوزیه پیشنهاد داد؛ پلان کف و دیوار آزاد را با وجود ستون‌های باربر در اسکلت سازه، امکان‌پذیر می‌کند. استفاده از ستون سبب شد تا بتوان انواع دیوارهای تزیینی با ویژگی‌های زیبایی شناختی حاصل شود.
در سیستم پلان آزاد ما می‌توانیم پنجره‌های سرتاسری را ایجاد کنیم که طولانی بوده و میتوانیم در راستای هر دیوار آن را بچرخانیم. این امکان قبلاً در معماری وجود نداشت. ۵ اصل لوکوربوزیه همگی ویژگی‌هایی حول محور پلان آزاد دارند. در سیستم پیلوتی امکان ایجاد نما و پلان آزاد فراهم می‌شود. همچنین نمای آزاد امکان ایجاد بازشوهای وسیع افقی را فراهم می‌کند. ویلا ساوا یکی از مشهورترین آثار مدرن لوکوربوزیه است که ۵ اصل وی شامل پیلوت، باغچه بام، پلان آزاد، نمای آزاد و پنجره‌های افقی کشیده در این ویلا رعایت شده است. ویلا ساوا یک ویلا با زمین بزرگ و بدون محدودیت است.

مزایای استفاده از پلان آزاد
•  ایجاد فضای بزرگ برای حرکت افراد و بهبود جریان ترافیک.
•  افزایش نور طبیعی و عبور آن از پنجره یک اتاق به اتاق دیگر.
•  افزایش دید و ارتباط بهتر هنگام صحبت افراد با یکدیگر.
•  فضای کافی برای مهمانان تا بدون موانع با هم گفت و گو کنند.
•  بدون ایجاد پارتیشن سازگاری مبلمان با چیدمان اتاق‌های مختلف آسان‌تر می‌شود ارتباط بصری بهتر بدون وجود دیوارهای قطور.

طراحی پلان باز در معماری فضاهای داخلی چه ویژگی ای دارد؟
طراحی پلان باز در اتاق‌ها: در پلان باز محدودیت و مانعی بین اتاق‌ها نیست و این به معنای اتصال همه اتاق‌ها نیست؛ بلکه نقشه‌ها فقط در اتاق‌های مشترک اعمال می‌شود.
 آشپزخانه و نهارخوری : به صورت فضاهای مشترک هستند و گاهی یک جزیره در آشپزخانه به عنوان خط بصری عمل می‌کند.
 اتاق نهارخوری و نشیمن: معمولاً این دو فضا با هم مشترک هستند. همچنین آشپزخانه، اتاق ناهارخوری و نشیمن می‌تواند در یک محدوده بزرگ با هم ترکیب شوند.

معایب پلان آزاد
•  در پلان آزاد با سقف‌های بلند انرژی اغلب تخلیه می‌شود؛ مخصوصاً اگر دیوارهای خارجی دارای بازشوهای بزرگ باشد.
•  در پلان آزاد نقشه ها برای فعالیت‌های اجتماعی مناسب‌تر هستند تا به عنوان اتاق‌های آرامش بخش.
•  پلان آزاد در فضاهای اداری ممکن است موجب حواس پرتی افراد شود و بر تمرکز افراد تاثیر منفی بگذارد.
•  برای آن دسته از افرادی که دوست دارند بدون سر و صدا وخصوصی‌تر کار کنند؛ انتخاب مناسبی نمی‌باشد.